Giải thích về các chủ đề thường gặp trong phim hoạt hình của Studio Ghibli
Những người lãnh đạo của Studio Ghibli bao gồm ba giám đốc: Kiyofumi Nakajima, Hayao Miyazaki, và Goro Miyazaki, cùng với chủ tịch Toshio Suzuki. Mỗi người mang đến những nét riêng biệt và đóng góp quan trọng cho các bộ phim của Studio Ghibli. Họ cùng chia sẻ tầm nhìn và khám phá những chủ đề tương tự, nhưng qua lăng kính độc đáo của từng cá nhân.
Advertisement
Một số phim của Ghibli tập trung vào tuổi thơ đầy màu sắc, trong khi những bộ phim khác lại chạm đến những chủ đề nghiêm túc và phức tạp hơn về nhân tính và bạo lực. Điều làm nên sự uy tín của Studio Ghibli chính là sự chân thành và chu đáo trong cách họ kể chuyện và truyền tải thông điệp. Ngay cả khi khám phá cùng một chủ đề như tuổi mới lớn hay bệnh tật, mỗi bộ phim của họ đều mang đến những góc nhìn và khía cạnh khác biệt, khiến người xem không chỉ bị cuốn hút mà còn cảm nhận được sâu sắc những giá trị nhân văn.
Studio Ghibli không chỉ là một hãng phim, mà còn là một biểu tượng của nghệ thuật kể chuyện đầy cảm xúc và ý nghĩa, nơi mà mỗi bộ phim đều là một hành trình khám phá tâm hồn.
Advertisement
Chủ đề Studio Ghibli: Trải nghiệm thế giới của trẻ thơ
Trẻ mới biết đi và trẻ nhỏ có một loại trí tưởng tượng, sự tò mò và nỗi sợ hãi nhất định
Nhiều bộ phim của Studio Ghibli có nhân vật chính là trẻ em, từ độ tuổi mới biết đi trở lên. Những nhân vật này thực sự cư xử như trẻ em thực sự, từ cách chúng khám phá thế giới đến cách chúng hiểu được những điều bí ẩn và câu hỏi cho đến cách chúng xử lý nỗi sợ hãi. Thế giới có thể là một nơi đáng sợ và ngoài tầm kiểm soát đối với trẻ em, nhưng cũng có thể là một trải nghiệm kỳ diệu và thú vị.
Advertisement
Ponyo khám phá niềm vui thuần khiết của trẻ em khi chúng trải nghiệm thế giới xung quanh, cũng như sự giản đơn trong những mong muốn của chúng. Ponyo rời khỏi ngôi nhà đại dương của mình vì cô tò mò về thế giới loài người, và cô có quyết tâm mạnh mẽ đi kèm với sự ngây thơ. Cô không nhận ra hậu quả mà hành động của mình có thể gây ra, cô chỉ biết những mong muốn của riêng mình. Điều đó không có nghĩa là Ponyo là một người ích kỷ. Cô, giống như mọi đứa trẻ mới biết đi khác, thực sự có khả năng trắc ẩn và đồng cảm, nhưng phạm vi hiểu biết của cô bị giới hạn bởi sự thiếu kinh nghiệm của mình.
My Neighbor Totoro có hai nhân vật chính là trẻ em: Mei, một đứa trẻ mới biết đi, và Satsuki, chị gái đang học trung học cơ sở. Cả hai cô bé đều thích khám phá thiên nhiên, hoạt bát, và có trí tưởng tượng sống động. Bộ phim hấp dẫn người xem ở hai cấp độ: nó có điều gì đó để nói với khán giả trẻ em và có điều gì đó để nói với khán giả phụ huynh.
Đối với khán giả trẻ em, My Neighbor Totoro mở ra một thế giới an toàn, nơi trẻ em được phép khám phá thiên nhiên và thích thú với trí óc đang phát triển của mình. Bộ phim không né tránh những khó khăn của cuộc sống mà thay vào đó, chỉ cho trẻ em cách đối phó với chúng, giống như Mei và Satsuki đối phó với nỗi đau và sự bất an khi phải xa mẹ đang hồi phục sau cơn bạo bệnh.
Đối với khán giả là phụ huynh và người giám hộ, My Neighbor Totoro nhắc nhở họ về việc trở thành một đứa trẻ như thế nào và đưa ra những ví dụ cụ thể về cách nuôi dưỡng và khẳng định. Bảo mẫu đóng vai trò là thành viên quan trọng của cộng đồng, chăm sóc các bé gái giống như cách bà chăm sóc cháu của mình. Tatsuo, cha của Mei và Satsuki, chỉ ra cách vượt qua những cảm xúc dữ dội của trẻ em và cách nuôi dưỡng trí sáng tạo của chúng mà không làm chúng choáng ngợp hay dập tắt nó.
My Neighbor Totoro không chỉ là một bộ phim, mà còn là một hành trình cảm xúc, nơi người xem trẻ em cảm thấy được thấu hiểu và người lớn được nhắc nhở về niềm vui và sự kỳ diệu của tuổi thơ.
Chủ đề Studio Ghibli: Sự cân bằng giữa chủ nghĩa công nghiệp và chủ nghĩa môi trường
Sự đổi mới thật đẹp nếu không có lòng tham mù quáng
Hayao Miyazaki nói rằng ông mong chờ đến thời điểm “khi những nhà phát triển đất đai phá sản, Nhật Bản trở nên nghèo đói hơn và cỏ dại mọc um tùm”. Tất nhiên, ông không có ý muốn mọi người mất nhà cửa và kế sinh nhai. Ông không muốn hạ thấp sự đổi mới – ông và các đồng nghiệp của mình đang thúc đẩy sự đổi mới. Thay vào đó, ông chỉ ra rằng lòng tham không biết khi nào dừng lại. Nếu những nhà phát triển đất đai mất một số tiền của họ và thế giới không bị châu chấu tiêu thụ quá mức chiếm lấy, thì thế giới có thể là một nơi thịnh vượng hơn. Nhiều bộ phim của Studio Ghibli khám phá ranh giới giữa sự đổi mới, lòng tham, chủ nghĩa công nghiệp và chủ nghĩa môi trường.
Công chúa Mononoke và Nausicaä of the Valley of the Wind – hai tác phẩm nghệ thuật đầy ám ảnh, không chỉ mang đến những thước phim mãn nhãn mà còn là lời cảnh tỉnh sâu sắc về mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên.
Trong Công chúa Mononoke, ẩn dụ trực tiếp về việc khai thác tài nguyên quá mức được thể hiện qua hành động tàn phá rừng của Phu nhân Eboshi. Tham vọng của bà, dù xuất phát từ mong muốn tốt đẹp, đã dẫn đến hậu quả thảm khốc: môi trường bị hủy hoại, muôn loài sinh linh phải gánh chịu đau khổ. Lời nguyền sắt biến con người thành quỷ dữ là minh chứng cho sự trừng phạt của thiên nhiên trước sự hủy hoại của con người. Tuy nhiên, thay vì sửa chữa sai lầm, Phu nhân Eboshi lại tiếp tục chiến tranh, thể hiện sự ngoan cố và mù quáng của con người trước thảm họa.
Nausicaä of the Valley of the Wind mang đến một viễn cảnh khác về thế giới đang sụp đổ vì ô nhiễm môi trường. Thay vì đoàn kết giải quyết vấn đề, con người lại chìm trong xung đột, tranh giành tài nguyên khan hiếm. Nausicaä, khác với những người xung quanh, lại chọn cách tìm hiểu và thấu hiểu thế giới. Nhờ sự hiểu biết và lòng từ bi, Nausicaä đã tìm ra hướng giải cứu thế giới khỏi thảm họa môi trường.
Cả hai tác phẩm đều thể hiện sự quan tâm sâu sắc đến vấn đề môi trường và hậu quả của nó đối với con người. Mononoke mang đến thông điệp mạnh mẽ về sự trừng phạt của thiên nhiên, cảnh tỉnh con người về sự tàn phá do khai thác quá mức. Nausicaä hingegen, đề cao tinh thần hòa hợp với thiên nhiên và tầm quan trọng của tri thức trong việc giải quyết vấn đề.
Sử dụng hình ảnh ẩn dụ và biểu tượng một cách tinh tế, Mononoke và Nausicaä đã truyền tải thông điệp một cách sâu sắc và ám ảnh. Mononoke tập trung vào xung đột giữa con người và thiên nhiên, thể hiện qua cuộc chiến giữa San và Eboshi. Nausicaä khai thác nội tâm con người và hành trình tìm kiếm giải pháp của Nausicaä trước thảm họa môi trường.
Công chúa Mononoke và Nausicaä of the Valley of the Wind là hai tiếng chuông cảnh tỉnh cho con người về mối quan hệ mong manh giữa con người và thiên nhiên. Chúng là lời kêu gọi hành động để bảo vệ môi trường và hướng đến một tương lai bền vững cho con người.
Chủ đề Studio Ghibli: Chủ nghĩa hòa bình và những câu chuyện ngụ ngôn phản chiến
Chiến tranh chỉ sinh ra nhiều chiến tranh hơn
Chủ nghĩa hòa bình thường bị gắn liền với sự yếu đuối, và Studio Ghibli thường đặt câu hỏi tại sao lại như vậy. Họ mô tả hòa bình như một hành động cấp tiến và mang tính cách mạng, trái ngược với bạo lực thường thấy trong các cuộc cách mạng. Tìm kiếm hòa bình là hành động phá hoại cuối cùng, dù không dễ dàng nhưng xứng đáng và cần thiết. Một số bộ phim của Studio Ghibli khám phá các đức tính của những người gìn giữ hòa bình và sự vô ích của chiến tranh.
Trong Lâu đài bay của Howl, Howl Pendragon từ chối trở thành chiến binh ma thuật cho Vua Ingary và cuộc chiến của ông. Bộ phim không đi sâu vào âm mưu chính trị, mà chỉ cho thấy chiến tranh là nỗ lực nhỏ nhen giành quyền lực từ những người chịu ít đau khổ nhất. Vua Ingary vui vẻ ném sức mạnh của mình trong khi người dân đau khổ và lính mất tính nhân đạo. Calcifer cảnh báo Howl rằng nếu anh tham gia chiến tranh, anh sẽ không bao giờ biết cảm giác làm người nữa.
Grave of the Fireflies không cần phép ẩn dụ. Dựa trên câu chuyện bán tự truyện của Akiyuki Nosaka, người sống sót sau vụ đánh bom Kobe trong Thế chiến II, bộ phim kể về Seita và Setsuko, hai đứa trẻ bị chiến tranh tước đi quyền được an toàn, thức ăn và cộng đồng. Đây là một trong những bộ phim khó xem nhất của Studio Ghibli, nhưng là câu chuyện quan trọng dựa trên sự kiện lịch sử có thật. Nó nhắc nhở chúng ta không bao giờ được bỏ qua cái giá thực sự của bạo lực.
Chủ đề Studio Ghibli: Trải nghiệm với bệnh mãn tính
Miyazaki đã chắc chắn nhân bản hóa bệnh tật
Hayao Miyazaki, bậc thầy của nền phim hoạt hình Nhật Bản, đã thổi hồn vào những tác phẩm mang đậm dấu ấn cá nhân, trong đó có ảnh hưởng từ những căn bệnh mãn tính ông từng trải qua và những người xung quanh.
“My Neighbor Totoro” mang yếu tố tự truyện khi Miyazaki tái hiện thời thơ ấu sống ở vùng nông thôn cùng anh chị em trong lúc mẹ ông điều trị căn bệnh lao quái ác. Hình ảnh Totoro và các sinh vật huyền bí như lời an ủi, động viên tinh thần cho những đứa trẻ phải đối mặt với khó khăn và bệnh tật.
Miyazaki cũng dành sự quan tâm đặc biệt cho những người khuyết tật. Hình ảnh người bạn không thể vỗ tay chào thể hiện sự thấu cảm và trân trọng những giá trị bên trong mỗi con người.
Các tác phẩm của Studio Ghibli đề cao sự hòa nhập, xóa bỏ định kiến và phân biệt đối xử với người khuyết tật. Phu nhân Eboshi trong “Công chúa Mononoke” là một ví dụ điển hình khi bà tạo ra nơi trú ẩn cho những người mắc bệnh phong, vốn bị xã hội kỳ thị và xa lánh.
Hayao Miyazaki đã khéo léo lồng ghép những trải nghiệm cá nhân và thông điệp nhân văn vào các bộ phim hoạt hình, truyền tải thông điệp về lòng dũng cảm, tình yêu thương và sự trân trọng con người, bất kể họ có hoàn cảnh ra sao.
Naoko Satomi sống với một căn bệnh mãn tính rất nghiêm trọng trong The Wind Rises. Cô bị lây bệnh lao từ mẹ mình, và mặc dù cô đã yêu Jiro, cô muốn đợi cho đến khi khỏi bệnh trước khi kết hôn với anh. Cuối cùng, cặp đôi quyết định kết hôn bất chấp căn bệnh của cô, căn bệnh có thể khỏi hoặc không. Jiro ủng hộ, yêu thương và chăm sóc Naoko, và mặc dù anh lo lắng cho cô, anh không hạ thấp cô xuống chỉ vì căn bệnh của cô. Anh ấy thực hiện những thay đổi mà anh phải thực hiện khi chứng kiến căn bệnh của cô, và trân trọng từng khoảnh khắc anh có với cô.
Chủ đề Studio Ghibli: Chu kỳ bạo lực
Studio Ghibli dạy cách ứng phó với bạo lực
Hayao Miyazaki, bậc thầy hoạt hình Nhật Bản, không né tránh chủ đề bạo lực trong các tác phẩm của mình. Ông cho rằng, thay vì che giấu hay tôn vinh bạo lực, phim ảnh cần phản ánh thực tế mà con người, đặc biệt là trẻ em, phải đối mặt.
Miyazaki tin rằng việc phớt lờ bạo lực là không hiệu quả. Thay vào đó, ông khai thác chủ đề này một cách phù hợp với lứa tuổi, phân tích nguồn gốc và tác động của bạo lực. Qua đó, ông truyền tải thông điệp về cách đối mặt và giải quyết vấn đề này, đặc biệt là cho những thế hệ trẻ.
Công chúa Mononoke là một ví dụ điển hình cho cách tiếp cận này. Phim xoay quanh hành trình của Hoàng tử Ashitaka khi anh phải đối mặt với lời nguyền quỷ dữ và sự tàn khốc của chiến tranh. Bạo lực trong phim không nhằm mục đích gây sốc, mà là để thể hiện thực tế bi thương và buộc người xem phải suy ngẫm.
Ashitaka, dù không mong muốn, buộc phải đối mặt với nỗi đau và sự căm ghét do lời nguyền và chiến tranh gây ra. Tuy nhiên, thay vì khuất phục trước bạo lực, anh chọn cách giữ vững bản thân và lãnh đạo bằng lòng trắc ẩn. Bằng cách này, Ashitaka đã phá vỡ vòng xoáy bạo lực và mang đến hy vọng cho hòa bình.
Nausicaä of the Valley of the Wind, tác phẩm khác của Miyazaki, cũng đề cập đến chiến tranh và bạo lực bên cạnh chủ đề môi trường. Nausicaä, giống như Ashitaka, phải đối mặt với những đau khổ không mong muốn và buộc phải quyết định cách chúng định hình cuộc đời mình.
Thông qua những tác phẩm này, Hayao Miyazaki đã truyền tải thông điệp mạnh mẽ về tác hại của bạo lực và tầm quan trọng của lòng dũng cảm, sự trắc ẩn trong việc giải quyết vấn đề. Ông khẳng định rằng bạo lực không bao giờ là giải pháp, và con người cần chung tay để hướng đến một thế giới hòa bình và nhân văn hơn.
Chủ đề Studio Ghibli: Tuổi mới lớn
Các nhân vật của Ghibli bắt đầu bước vào tuổi trưởng thành
Những câu chuyện về sự trưởng thành trong phim hoạt hình Studio Ghibli thường xoay quanh hành trình của trẻ em, thanh thiếu niên hoặc người trẻ tuổi khi họ bước vào thế giới đầy thử thách của tuổi trưởng thành. Tuy nhiên, điều này không đồng nghĩa với việc họ sẽ trở thành người lớn hoàn hảo vào cuối câu chuyện. Thay vào đó, đây là những bước đầu tiên quan trọng trong việc định hình con người họ sẽ trở thành khi trưởng thành. Là những giai đoạn chuyển tiếp đầy biến động, những nhân vật trong phim Ghibli phải đối mặt với thử thách và học hỏi những điều mới mẻ về bản thân và thế giới xung quanh.
Kiki’s Delivery Service: Khi phù thủy Kiki tròn 13 tuổi, theo truyền thống, cô bé phải rời khỏi nhà và bắt đầu cuộc sống tự lập với tư cách là phù thủy thường trú tại một thị trấn mới. Mẹ của Kiki, do bận rộn với công việc, không có nhiều thời gian để đào tạo cho con gái mình nhiều kỹ năng phù thủy ngoài việc bay. Tuy nhiên, Kiki là một cô bé dũng cảm và quyết tâm. Mang theo lòng háo hức, cô bé đến một thị trấn ven biển và thành lập dịch vụ giao hàng bằng máy bay. Trong quá trình thực hiện công việc, Kiki học cách thích nghi và giải quyết nhiều tình huống khác nhau, dần dần trở thành một người đáng tin cậy trong mắt mọi người trong thị trấn. Song song đó, cô bé cũng học được cách cân bằng giữa công việc và nghỉ ngơi, tránh để bản thân bị kiệt sức.
Whisper of the Heart: Shizuku, một cô bé yêu thích đọc sách và mơ ước trở thành nhà văn, là nhân vật chính trong câu chuyện này. Bộ phim theo chân Shizuku trong hành trình thử nghiệm nhiều thể loại văn bản khác nhau, trau dồi kỹ năng viết lách và tìm kiếm nguồn cảm hứng cho bản thân. Một bước ngoặt quan trọng trong hành trình trưởng thành của Shizuku là khi cô bé học được cách cân bằng giữa đam mê sáng tác và việc đảm bảo tương lai cho bản thân. Cô bé nhận ra tầm quan trọng của việc học tập để có thể tiếp tục theo đuổi ước mơ và duy trì công việc viết lách của mình.
Như vậy, những câu chuyện về sự trưởng thành trong phim hoạt hình Studio Ghibli không chỉ đơn thuần là hành trình phiêu lưu của các nhân vật trẻ tuổi mà còn là hành trình khám phá bản thân và thế giới đầy ý nghĩa. Thông qua những thử thách và bài học học được, các nhân vật dần trưởng thành và định hình con đường tương lai cho riêng mình.